গুৱাহাটীৰ পৰা লংকা হৈ উমবাংছলৈ যাওঁতে যেন কাণত ভাহি থাকে ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ ‘কপিলী কপিলী বাংঢালী ছোৱালী’ৰ ধ্বনি। আৰু পানীমূৰৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যোৱাৰ সময়ত আপোনাৰ এই অনুভূতি সজীর হয়। ঈষৎ নীলালৈ বং সলনি হৈ জলপ্রপাতত ডুব যোৱা কপিলী নদীখন গীতটোৰ ছোৱালীজনীৰ দৰেই দেখা যায়, যাৰ উজ্জ্বল সৌন্দর্যই এক সজীব শক্তিক মূর্ত
কৰি তুলিছে। বৰাইল আৰু মেঘালয় মালভূমিৰপৰা তললৈ, ইয়াৰ পানীয়ে পৰিবর্তিত ঋতুক প্রতিফলিত কৰে আৰু বাবিযাই ইয়াৰ আত্মাক বৃদ্ধি কৰে। ব্রহ্মপুত্রৰ উপনৈ কপিলী চুণশিলৰ গুহা আৰু বহস্যময় গুহাবে সমৃদ্ধ অববাহিকাৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। ইয়াৰ উপৰি ই নীপকোৰ কপিলী হাইড্র’ ইলেকট্রিক প্রজেক্টৰ খাণ্ডং আৰু উমবং বান্ধক লৈ গৌৰৱ কবে- ভূ-প্রকৃতিৰ সৈতে সংযুক্ত অভিযান্ত্রিকতাব আশ্চর্যব এটা প্রকল্প যিয়ে সচেতনভাবে মথাউৰিসমূহ স্থানান্তৰিত কৰি ওপৰৰ ফালে বিস্তৃত গুহাসমূহ সুৰক্ষিত কৰিছিল। ইয়াৰ আগমনব লগে লগে উপত্যকাটোরে ফুলি উঠিল আৰু ডিমাছাছ, জিমি নাগা, হমাৰ, কুকি, বিয়াটে, হাংখাল, খেলনা, জয়ন্তীয়া আৰু কার্বিচেনিং আদি সম্প্রদাযে বর্ন্যাঢ্য সাংস্কৃতিক সমৃদ্ধ কৰি তুলিলে। আজি বয়োজ্যেষ্ঠসকলে এজন উদ্যমী নেপালী মহাজনৰ কথাও কয় যিয়ে এসময়ত নিজৰ ঘোঁৰাৰ সৈতে ব্যবসায়ত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছিল, উমবাংছু’ৰ পৰা দূৰৈৰ বজাৰলৈ ঘিউ উকঢ়িয়াই লৈ গৈছিল আৰু যাৰ বংশধৰসকলে এতিয়া অঞ্চলটোৰ মোহনীয়তা বৃদ্ধি কৰিছে।
উমবাংচু’ত বান্ধ নিৰ্মাণৰ ফলত এটা নিস্তব্ধ হ্রদৰ সৃষ্টি হৈছে, যিয়ে ইয়াৰ পৃষ্ঠৰ তলত পথৰ অবশিষ্ট এটা পুৰণি ব্রিটিছ লুকু বাই বাখিছে জলক্রীড়াৰ বাবে এক চিত্রময় পৰিবেশ। ডেমছাইট আৰু কপিলীৰ বিশাল বিস্তৃত দৃশ্যই এ পি জি চি এলৰ আগন্তুক ১২০ মেগাবাট এল কে এইচ ই পিৰ উচ্চ প্ৰসাৰণৰ পৰা পানীমূৰত আন এটা সম্ভাব্য পর্যটন স্থান প্রদান কৰে। নৱেম্বৰ ডিচেম্বৰত পৰিভ্ৰমী পক্ষী এমূৰ- ফেলকনৰ এয়া জিৰণি ঠাই। মাঘ পূর্ণিমাত পানীমূৰ পৱিত্ৰ স্থান হিচাপে আত্মপ্রকাশ কৰে, য’ত ডিমাছা সম্প্রদায়ে পৱিত্ৰ স্নান কৰিবলৈ একত্রিত হয়, ভূমিৰ সৈতে তেওঁলোকৰ গভীৰ সাংস্কৃতিক আৰু আধ্যাত্মিক সংযোগক সন্মান জনায়।
ইয়াৰ বাহিৰেও উমবাংছ’ৰপৰা মোটামুটি দুঘণ্টাৰ ড্ৰাইভত আপুনি খোবাকৰ লুংজুবেল প্রত্নতাত্ত্বিক স্থান পাব, য’ত শতিকা পুৰণি শিলৰ জাৰ, স্থানীয়ভাবে ‘ৰাইচ বীয়েৰৰ শিলৰ জাৰ’ বুলি কোৱা হয়, নিজৰ অনন্য ডিজাইনৰ দ্বাৰা দৰ্শনাৰ্থীক মুহিত কৰি তোলে। বিয়াটে বসতিপ্রধান অঞ্চলত সিঁচৰতি হৈ থকা এই প্রাচীন ধ্বংসাবশেষসমূহে লাওছৰ ইউনেস্ক’ৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰৰ শিলৰ জাৰৰ সৈতে এক আকর্ষণীয় সাদৃশ্য বহন কৰে। ব্রিটিছ বিষয়া জে পি মিলছ আৰু জে এইচ হাটনে উত্তৰ কাছাৰ পাহাৰৰ ছখন গাঁৱত প্রথমবাৰৰ বাবে এই নাচপতি আকৃতিৰ জাৰবোৰৰ নথিভুক্ত কৰাৰ সময়ৰ পৰাই পণ্ডিতসকলে ইয়াৰ গুৰুত্ব অন্বেষণ কৰি আহিছে। ১৯২৮ চনত Ancient Monoliths of North Cacharত গবেষকসকলে উল্লেখ কৰিছিল যে ইয়াক দাহ কৰা অৱশিষ্ট ৰখাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।
লুংজুবেল স্থানত এতিয়াও বৈজ্ঞানিক সময় নির্ণয় বা খনন কৰা হোৱা নাই যদিও ইয়াত পোৱা জাৰৰ লগত লাওছত পোৱা জাৰৰ সাদৃশ্যই ইংগিত দিয়ে যে অসমৰ শিলৰ জাৰ আৰু সমগ্র দক্ষিণ-পূব এছিয়াত পোৱা জাৰবোৰ সমান তাৎপৰ্যৰ বহল সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ অংশ। আপুনি বলোছানত আন এটা ডাঙৰ জাৰ ছাইটৰ সম্মুখীন হয়, য’ত জিলাখনৰ ভিতৰতে আটাইতকৈ বৃহৎ বিভিন্ন আকাৰৰ জাৰৰ বিশাল সংগ্রহ আছে (Nuchbunglow)। হাফলঙৰ পৰা ৩০ কিল’মিটাৰ উত্তৰ পশ্চিমে এই উল্লেখযোগ্য ঐতিহ্যক্ষেত্রলৈ যোৱাৰ সুবিধা উন্নত কৰিবলৈ গাঁৱৰ মানুহে শেহতীয়াকৈ নিৰ্মাণ কৰা মটৰচালিত পথৰ মাজেৰে যাত্ৰা কৰি যাব পাৰি।
ডিমা হাছাওৰ পানীমূৰ-উমৰাংছু’- খোবাক অঞ্চলৰ মাজেৰে যাত্ৰা কৰাটো এক দৃশ্যমান দুঃসাহসিক অভিযানতকৈও অধিক; ই ইতিহাস, সংস্কৃতি আৰু প্ৰকৃতিৰ দুৱাৰমুখ। ইয়াত নদীবোৰে গান গায়, শিলে কাহিনী কয় আৰু প্রাকৃতিক দৃশ্যই প্রাচীন সভ্যতা আৰু কিংবদন্তিৰ গোপন কথা ফুচফুচাই কয়- এই ঠাইবোৰ বিশেষকৈ শিলৰ জাৰবোৰক সুৰক্ষিত কৰিবলৈ যথেষ্ট যুক্তি। স্পন্দনশীল প্রাকৃতিক দৃশ্যবে আগুবি থকা এই ঐতিহ্যত ভৰি দিলে আপুনি এক কালজয়ী আখ্যানৰ অংশ হৈ পৰে। কপিলী নদীৰ কাষত থিয় হৈ ভাৰতৰত্ন ড° ভূপেন হাজৰিকাৰ সুৰ শুনি বা প্রাচীন শিলৰ জাৰবোৰত আচৰিত হৈ, আপুনি সময়ক অতিক্ৰম কৰি উত্তৰাধিকাৰৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰিব পাৰে।
